Historie
Foldrøy har ei mangfaldig og interessant historie. Dette er dokumentert ved steinalderfunn og arkeologiske-funn frå seinare tidsepokar. Mykje av dette er bevart på Bergen museum, men det finnes nok steinalderfunn, flintøksar og pilspissar, i enkelte heimar på Foldrøy.
Tekst av Jan Willy Folgerø-Holm og Sissel Høisæter
Steinalderen
Steinalderfunna viser at det har vore stor aktivitet i og rundt det som me i dag kallar Foldrøyvatnet. Det er nærmast delt i to og har difor to namn, Hamnavatnet og Bakkavatnet.
I steinalderen var dette salt sjø, og me kan tenka oss kor fin og skjerma denne «laguna» har vore med det smale innløpet i Foldrøyhamn.
Foldrøyskipet
Sumaren 1958 blei det oppdaga noko som kunne vera eit skipsvrak rett utanfor kaia i Foldrøyhamn.
Det vart dykka etter materiale som kunne tidfesta vraket. På denne måten kunne ein også danna seg eit bilete av storleiken.
Truleg var skipet eit fraktefartøy frå tidleg 1440 talet. I 1965 blei vraket teke opp og rekonstruert så langt det var mogelig, og ein har komme fram til at skipet må ha vore om lag 20-22 m langt (ca 70 fot) og 6 meter bredt. Restane ligg på Sjøfartsmuseet i Bergen.
Handelstaden
Også Foldrøyhamn har ei lang historie.
Det har vore bustnad i Foldrøyhamn sidan 1645. Bruket heite då Under-Flatens.
Sidan den gongen har det vore 22 eigarar, fem av dei i nyare tid (frå 1900).
Det var sannsynligvis ein Heinrich Jochumssom Piil (eigar nr 5) som fyrst hadde gjestgjeveri der.
Dette var ei verksemd dei fleste eigarane seinare førde vidare, men Fredeik Julius Wennech (eigar nr 14) var truleg den siste som dreiv som gjestgjevar til han selde i 1879.
Der har vore butikk, bakeri, sildesalteri, røykeri, dampskipsekspedisjon og postkontor.
I 1943 var det dramatikk då den store sjøbua brann. Ein måtte då konsentrera seg om å berga dei andre husa, noko som dei greidde på uforklårleg vis.
Kommunikasjon og post
I 1877 vert det oppretta Follerøen postkontor. Det var samanhengande i drift til 31.12.1994. Om lag samstundes vart det dampskipsstogg der, 35 år før det var fast stogg i Rubbestadneset.
Også denne dampskipstoggen var samanhengande til utpå 1980 talet.
Foldrøyholmen
Også Foldrøyholmen har hatt ein interessant historie og mange eigarar, heile 18 fram til 1963 då Holmen vart fråflytta.
Den fyrste som busette seg der var Christen Jørgensson Arilds. Han skal ha komme dit rundt 1707.
Han var Tollvisitør, denne verksemda hadde dei ulike eigararane heilt fram til 1800 då tollstasjonen var flytta til Mosterhamn. Holmen vart av den grunn også kalla Visterholmen.
Busetnden var då på austsida av Holmen.
I 1863 kjøpte Jakob Nilsson Hovstad Holmen, og den har sidan vore i eiga til etterkommarane hans.
I 1903 selde han Holmen til son sin, Jakob Folgerø-Holm (eigar nr 16). «Jakob i Holmen» var steinhoggar og murar, og dreiv med kaibygging. Han dreiv også med hermetikk (krabbe), sildesalteri og røykeri.
Fyrklubben
Fyrklubben (mellom Sørvik og Habm) var skild ut og seld til Fyrvesenet frå dåverande eigar Magnus B. Magnusen i 1855.
Fyrvesenet bygde ein fyr der med fyrvaktarbolig etc. Fyret blei erstatta av ei fyrlykt i 1887,
Eigedommen blei seld til oppsitjarane vest i Bakken i. Deler av fyrbygningane blei flytta og nytta til å byggja på bolighuset der. Også Jarngrinda på snarvegen over Foldrøy kjem frå fyreigedommen.
